Słownik terminów filmowych

Świat filmowy z racji wysokiej zależności od użytkowanego sprzętu posługuje się dość zawiłą nomenklaturą. Spróbujemy Wam przybliżyć choć część z niej. Jeśli macie pytania odnośnie terminów, których nie znajdziecie w naszym słowniku – kontaktujcie się z nami – postaramy się dodać je do słownika!

• action-cam – nieduża kamera umieszczona w środku akcji, niewidoczna dla kamery głównej. Obraz z niej zwykle wykorzystywany jest jako krótkotrwała przebitka
• apple-box – drewniane skrzynie o uniwersalnym zastosowaniu – zwykle użytkowane do podpierania bądź podkładania pod obiekty. Stosowane również jako siedziska.
• bridge-plate – płytka mocowana na spodzie kamery, umożliwiająca jej szybkie wpięcie i wypięcie ze statywu.
• butterfly – duża powierzchnia odbijająca bądź rozpraszająca światło – zwykle o wielkości od 2x2m do 6x6m.
• camera mapping – proces rzutowania obrazu na niejednolitą powierzchnię
• chimera – filmowy odpowiednik softboxa – modyfikatora światła, zwiększającego powierzchnię z której wydobywa się światło.
• cleanpass – ujęcie wykonywane przy kompleksowych ujęciach specjalnych – stosowane jako referencja oraz zabezpieczenie na wypadek zniszczenia/zabrudzenia scenografii w trakcie realizacji
• compositing – proces postprodukcyjnego łączenia warstw i elementów celem uzyskania spójnego obrazu
• deadcat/kot – osłona na mikrofon skutecznie redukująca szum wiatru w nagraniu dźwiękowym
• dino – zestaw identycznych lamp żarowych połączonych w jedną większą jednostkę świetlną
• DoF (Depth of Field)/ głębia ostrości – zakres odległości od obiektywu, w którym rejestrowany obraz będzie ostry – wypadkowa użytej ogniskowej, przesłony i odległości ostrzenia
• dolly / wózek – wózek filmowy poruszający się najczęściej po torach, pozwalający na uzyskanie płynnych, ruchomych ujęć
• DP (Director of Photography) / operator obrazu – druga najważniejsza osoba po reżyserze – odpowiada za całokształt warstwy wizualnej filmu. „Reżyser obrazu”
• fix – komenda/komunikat uniwersalny, oznacza, że coś nie zmieni już swojej pozycji. Może dotyczyć zarówno ustawienia nóg statywu jak i sposobu w jaki aktor wypowiada swoją kwestię.
• flaga / murzyn – akcesorium gripowe pozwalające na wysłonięcie niechcianego światła
• focus puller – osoba zajmująca się prowadzeniem ostrości podczas ujęcia
• folley-artist – osoba zajmująca się imitowaniem dźwięków w studio nagraniowym za pomocą własnoręcznie skonstruowanych urządzeń
• follow focus – gałka przy kamerze pozwalająca na wygodne prowadzenie ostrości focus pullerowi. Zwyczajowo: gała
• FoV (Field of View) – kąt „widzenia” obiektywu. Nie mylić z ogniskową!
• framerate/FPS (Frames per Second) – ilość klatek na sekundę, jakie rejestruje kamera. w j. polskim: klatkarz
• gaffer / oświetlacz – osoba odpowiedzialna za ustawianie świateł i ich modyfikatorów. W polsce mianem „gaffer” określa się głównego oświetlacza. Osoby pracujące pod jego komendą nazywane są „świetlikami” bądź po prostu oświetlaczami
• greenscreen / bluescreen – Powierzchnia o specjalnie dobranej barwie, pozwalającej na skuteczne kluczowanie. Terminy „blue-box” / „green-box” są stosowane wyłącznie w Polsce i są błędne.
• grid – najczęściej w odniesieniu do oświetlenia. Jest to materiałowa siatka zakładana na softbox. Jej zadaniem jest ograniczenie kierunku padania światła, przy jednoczesnym zachowaniu jego miękkości wynikającej z dużej powierzchni świecenia.
• grip – Akcesoria filmowe, do których należą: statywy, flagi, skrzynki (apple-box’y), krany, wózki. Zwyczajowo „grip” to osoba odpowiedzialna za obsługę tychże.
• HMI / lampa wyładowcza – lampa, której działanie opiera się na setkach błysków na sekundę, które sprawiają wrażenie ciągłego światła. Od świateł żarowych różnią się głównie barwą światła, która wynosi 5500K
• jib / kran – wysięgnik kamerowy, żuraw
• kantszkiełko – Oprawione, przyciemnione szkiełko, będące najczęściej w posiadaniu gaffra i operatora obrazu – patrzenie przez nie pozwala na dokładniejsze określenie różnic w oświetleniu, dzięki redukcji jasności
• kaszeta – format obrazu. Standard konsumencki to 16:9, standardy kinowe są szersze.
• keying / kluczowanie – proces usuwania jednolitego tła, celem wycięcia elementu obrazu na potrzeby compositingu
• matte box / kompendium – wrota znajdujące się przed obiektywem – pozwalają ograniczyć światło wpadające w obiektyw z boku, niszczące obraz. Kompendium najczęściej posiada miejsce na zamontowanie filtrów przed obiektywem
• matte painting – Proces maskowania, którego cel jest taki sam jak kluczowania, jednak odbywa się on ręcznie.
• motion control – urządzenia pozwalające na zautomatyzowany ruch kamery
• MultiCAM – Rejestracja wydarzenia przez wiele kamer jednocześnie – stosowane powszechnie w telewizji, rzadkie w filmie
• najazd – zbliżanie się kamery do filmowanego obiektu w trakcie nagrywania ujęcia. Nie mylić z zoomem!
• na tarczy w dół/lewo/itd – skieruj głowicę lampy w określonym kierunku. Użycie tego określenia wynika z faktu, że lampę można zarówno przemieścić w przestrzeni, jak i obrócić. Potrzeba rozróżnienia tych dwóch komend zaowocowała właśnie komendą „na tarczy”
• ogniskowa – podstawowa wartość opisująca obiektyw. Bezpośrednio z niej wynika FoV
• Pantera – popularna odmiana wózka filmowego
• pełna dziura – określenie na całkowicie otwartą przesłonę obiektywu
• Phantom – żargonowe określenie ujęć rapidowych – czyli kręconych w wysokim klatkażu. Nazwa pochodzi od kamery Phantom, zdolnej rejestrować 1000 klatek na sekundę
• PoV (Point of View) – ujęcie imitujące obraz, jaki widzi jeden z bohaterów
• ptasia perspektywa – kamera umieszczona ponad głowami aktorów, lub wyżej
• rendering – proces przeliczania i generowania obrazu do finalnej postaci. Termin używany w postprodukcji i grafice/animacji 3D
• rig – urządzenie pozwalające w wygodny sposób trzymać i prowadzić kamerę przy użyciu ciała, stabilizuje obraz i odciąża szwenkiera
• rigging – proces montowania urządzeń podtrzymujących – lin, uchwytów.
• rotoskopia – ręcze wycinanie obiektów obrazu. patrz: matte painting
• skybox – w postprodukcji – powierzchnia na której położona jest warstwa nieba w procesie compositingu
• slider – szyna pozwalająca na wykonywanie gładkich ruchów kamery. Na krótkich odległościach zastępuje dolly
• slow-mo(tion) – zdjęcia wykonane w podwyższonym klatkarzu – podczas odtwarzania z normalną prędkością zarejestrowany ruch jest spowolniony
• steadycam – stabilizator obrazu w formie kamizelki z ramieniem – pozwala na swobodny chód/trucht szwenkiera przy zachowaniu stabilności ujęcia
• stopmotion – metoda realizowania animacji polegająca na naprzemiennym rejestrowaniu jednej klatki obrazu i stopniowego poruszania animowanymi obiektami
• stunt – kaskader
• szwenkier – osoba odpwiedzialna za prowadzenie kamery, trzymanie kadru. Określenie „kamerzysta” jest nie tylko niepoprawne językowo, ale także postrzegane negatywnie w środowisku filmowym
• timelapse – rejestracja obrazu z obniżonym klatkarzem – przy odtwarzaniu zarejestrowany ruch jest szybszy niż naturalny
• tracking 2D – proces śledzenia i zapisywania ruchu w obrębie zarejestrowanego obrazu [więcej]
• tracking 3D – proces śledzenia wielu punktów w obrazie i rekonstruowania ruchu kamery w środowisku 3D [więcej]
• tyczka – mikrofon zamontowany na długiej tyczce
• vdslr – aparaty cyfrowe „lustrzanki” z funkcją nagrywania video
• vertigo – efekt specjalny realizowany wyłącznie metodami optycznymi na planie filmowym. Polega na równoczesnej transfokacji i dojeździe/odjeździe kamery od filmowanego obiektu. W efekcie I-wszy plan pozostaje niezmieniony, ale perspektywa wraz z tłem zmienia się
• VF / EVF – Skrót od ViewFinder – czyli tzw. lupy. EVF to jego elektroniczny odpowiednik
• wolumetryczne efekty – określenie postprodukcyjne – opisuje tworzone komputerowo efekty promieni świetlnych bądź obiektów o niejednoznacznych granicach, takich jak chmury
• wrota – znajdują się bezpośrednio przed głowicą lampy – pozwalają kierować i ograniczać strumień światła
• zoom / transfokacja – inaczej zmiana ogniskowej
• żabia perspektywa – kamera umieszczona nisko przy ziemi

zdjęcie: ihtatho via photopin cc