Niepisane zasady – jak zachować się na planie filmowym?

Jeśli kiedyś zastanawiałeś się jak zachować się na planie filmowym, to towarzyszące Ci uczucie zagubienia nie jest niczym dziwnym. Dla niezorientowanej osoby duży plan filmowy może wydawać się chaotyczny. Dużo pojazdów, jeszcze więcej ludzi, którzy przenoszą rzeczy z miejsca na miejsce, każdy wydaje się być skupiony na swoim zadaniu. Czy ktoś kieruje tymi działaniami? Wbrew pozorom tak – większość pracy organizacyjnej została wykonana zanim na planie pojawili się pierwsi ludzie – są poinformowani i teraz doskonale wiedzą co robić. Do tego dochodzą standardy pracy, które między ekipami i planami są dość uniwersalne. Ponad nimi stoją ogólnie przyjęte zasady skutecznej współpracy i dobrej atmosfery na planie. To właśnie o nich jest poniższy artykuł.

Co istotne – być może już masz pewne kompetencje, które pozwalają Ci czuć się młodym filmowcem. Ale zderzając się z pełnowymiarową produkcją po raz pierwszy Twoja wiedza artystyczna i techniczna może być niewystarczająca, żeby się odnaleźć i prawidłowo zachować się na planie filmowym. Ekipa filmowa jest skonstruowana podobnie do średniego przedsiębiorstwa. Każdy z pionów (operatorski, scenograficzny, dźwiękowy, kostiumy, wizaż itd.) ma swojego kierownika i pracowników. Ponad nimi znajdują się reżyser, autor zdjęć i wspierająco kierownik planu. Kwestię struktur zarządzających pionu produkcji celowo pominę.

Kiedy uświadomisz sobie tę prostą strukturę, to dość łatwo zorientować się jak się po tym poruszać – wykonujesz zadania od swojego szefa i do niego raportujesz. W pracę innych działów się nie angażujesz, chyba że wymagana jest kooperacja. To, że należy uważać na otoczenie i nie można przeszkadzać innym to oczywistość.

Poniższe zestawienie to lista reguł, które wyjaśnią Ci jak zachować się na planie filmowym:

Dobrą praktyką jest zjawić się przynajmniej 10 minut wcześniej, niektórzy wolą być nawet 30 minut wcześniej. To pozwala rozwiązać choćby proste problemy z parkowaniem (ekipa filmowa oznacza dużo pojazdów!). Bonusem jest mniejszy tłok przy cateringu i szansa omówienia spraw, zanim machina ruszy. Zjawienie się punktualnie przez niektórych bywa postrzegane na równi ze spóźnieniem – to już zależy jaka jest kultura pracy danej ekipy lub jak twardą rękę ma kierownik planu. Zjawienie się wcześniej to też okazanie szacunku innym współpracownikom, którzy punktualnie chcieliby rozpocząć (i skończyć!) pracę.

Nie daj się zwieść banalności tego stwierdzenia. Pokusa zajrzenia w lupę kamery może być bardzo silna, a jeśli nie jesteś szwenkierem (czyli osobą, która fizycznie zajmuje się kadrowaniem) to nie powinieneś tego robić. Jeśli w miejscu, w którym potrzebujesz się przemieścić bądź ustawić rzeczy znajdują się rzeczy innego departamentu (np. rekwizyty), to pomimo najlepszych starań możesz nieświadomie coś uszkodzić przesuwając to. Poproś o przestrzeń właściciela rzeczy lub kierownika planu.

Ta zasada odnosi się nawet do rzeczy z Twojego departamentu. W dużej ekipie demontażem lampy zajmuje się tylko ten oświetlacz, który ją montował. Tak samo jak z kelnerami w restauracji – każdy ma swoją pulę stolików do obsłużenia i na nich się skupia. Jeśli nie zostałeś poproszony o pomoc spoza swojego działu, to znaczy, że nie jest potrzebna. Tym bardziej nie podejmuj się „pomocnych” działań bez zgody właściciela sprzętu.

Na kwestię niedotykania rzeczy jest (bardzo słusznie) uwrażliwiona scenografia. Choćby na planie znajdował się tylko jeden widelec i jedno krzesło, to nawet reżyser z nich nie skorzysta, żeby zjeść obiad, jeśli stanowią element dekoracji. Chwila Twojej nieuwagi to dodatkowa praca dla scenografów – nie dokładajmy im obowiązków.

Jest to ściśle powiązane z poprzednią poradą. Nawet osoby z natury pomocne widząc, że być może potrzebujesz pomocy nie będą chciały się wtrącać i przeszkadzać. Jeśli wiesz, że potrzebujesz dodatkowych rąk – poproś o pomoc. W pierwszej kolejności kieruj swoje prośby do dyżurnych (są dostępni dla wszystkich) i kierownika planu. Jeśli sytuacja na to pozwala i masz z nimi dobre relacje, to oczywiście możesz prosić też innych członków zespołu.

Na planie zdjęciowym czasem konieczne jest wykonanie czynności ryzykownych. Naszą wspólną odpowiedzialnością jest to, żeby redukować to ryzyko. Proś o asekurację, asystę, albo nawet o konsultację jak wykonać daną czynność, jeśli masz wątpliwości.

Kiedy uznasz, że Twoja część pracy jest chwilowo wykonana, stań z boku tak by nikomu nie przeszkadzać. Zachowaj jednak czujność z dwóch powodów. Po pierwsze w każdym momencie może zajść potrzeba skorygowania bądź ustawienia czegoś jeszcze. Po drugie uważnie obserwując, możesz przewidzieć pewne rzeczy. Jeśli lampa świeci w oczy osobom, które stoją przy podglądzie, na pewno będą Ci wdzięczne, jeśli osłonisz je czarną flagą. Może szwenkierowi przyda się apple box, żeby wygodniej ustawić się do pracy z kamerą? Może szef i koledzy z Twojego działu napiją się kawy? Pomyśl przez chwilę o innych, ale nie bądź natrętny. Przewiduj potencjalne kolizje (np. potknięcia o kable) i próbuj im przeciwdziałać.

Bądź profesjonalny i powstrzymaj emocje związane ze spotkaniem z gwiazdą. Nie przyglądaj się bardziej niż innym, bo może być to dla aktora niekomfortowe. Całą reszta reguł jest już elastyczna i zależy od preferencji danej osoby. Niektórzy z aktorów unikają kontaktu z ekipą, żeby nie wyjść z roli – skupiają się na postaci i próby zagajenia rozmowy mogą im w tym przeszkodzić. To część ich pracy, którą trzeba uszanować. Inni zaś z radością wchodzą w zabawne dyskusje z ekipą, sprawnie przełączając się między nastawieniem prywatnym a rolą do odegrania. Obserwuj, wyciągaj wnioski i dostosowuj swoje zachowanie do sytuacji na planie filmowym. Może Ci się wydawać, że kiedy aktor zjawia się przed kamerą, to wtedy można dowolnie mu się przyglądać i podziwiać grę aktorską. To normalny odruch, ale niestety nieprawidłowy. Nawet aktor, który jest skupiony na roli i nie patrzy w Twoim kierunku „czuje” kiedy przygląda mu się zbyt wiele oczu – to przeszkadza.

Jeśli sam chcesz wiedzieć jak odnaleźć się przed obiektywem, sprawdź nasz artykuł Jak występować przed kamerą.

Jeśli nie wiesz o której godzinie jest planowany koniec pracy, to znaczy, że nie zapoznałeś się z planem pracy i jest to Twoja wina. Plany pracy zwyczajowo dostarczane są ekipie najpóźniej dzień przed zdjęciami. Jeśli go nie otrzymałeś, skieruj się do kierownika planu z prośbą o kopię. Dodatkowo zadając pytanie o godzinę końca narażasz się na etykietkę nowicjusza. Już krótka praktyka w branży filmowej nauczy Cię, że różnice między planem pracy a rzeczywistością bywają duże – nikt o zdrowych zmysłach nie odważy się wyrokować jak będą postępować działania.